Hieronder lees je de bijdrage van onze fractievoorzitter Florian van Hout bij de Algemene Politieke Beschouwingen van 7 november 2024. Alleen het gesproken woord geldt. Een samenvatting van onze bijdrage lezen? Die vind je hier.

Voorzitter,

Het is een eer om namens de VVD dit jaar opnieuw deze Algemene Beschouwingen te mogen beginnen. We zijn over anderhalf jaar overigens best bereid om als tweede te spreken.

Als oppositiepartij zijn we het aan onze stand verplicht om kritisch te beoordelen of we met deze begroting problemen van hardwerkende Woerdenaren, Harmelenaren, Kamerikers en Zegvelders oplossen. Zorgen we dat hun leven met deze plannen fijner, vrijer en veiliger wordt?

Maar oppositievoeren betekent niet dat we hier zitten om te roepen dat geen enkel collegeplan deugt of met een paar onuitgewerkte taakstellingen nog wat punten uit ons verkiezingsprogramma de begroting in te amenderen. De VVD levert geen kritiek voor de vorm, maar op basis van de inhoud.

Voorzitter, meebesturen in een coalitie is niet makkelijk: je moet weleens een meloen doorslikken. Maar ook oppositievoeren is moeilijker dan het lijkt. Zoals een voormalig PvdA-Eerste Kamerlid recent in een column schreef:

“In de oppositie heb je meer vrijheid voor het leveren van kritiek en die kan ook noodzakelijk zijn ter correctie van het beleid (…). Daar staat tegenover dat je maar zelden van [het college] gelijk krijgt en zelden verandering van beleid bewerkstelligt.

Het gevoel kan je gemakkelijk bekruipen dat je – met al je gelijk – voor de banken staat te praten en dat is een nogal frustrerende ervaring. (…)”

“(…) Niet zelden krijg je als constructieve oppositiepartij na enige tijd alsnog je zin, maar de bestuurder zal dat uitserveren als zijn of haar briljante vondst en niet de jouwe.”

Voorzitter, dit is niet alleen het geruststellende bewijs dat PvdA’ers af en toe ook verstandige dingen opschrijven. Het is in zekere zin ook het gevoel waarmee mijn fractie naar deze begroting kijkt.

In deze en de vorige raadsperiode hebben we als VVD gepleit voor het maken van scherpe keuzes. Vanuit het college viel vaak te horen dat er echt geen opties waren om te besparen of de schuldquote te verlagen. Maar nu blijken we zo’n 3 miljoen uit de begroting jaar na jaar niet uit te geven. Dat is niet iets om luchtig over te doen. Want om diezelfde begroting sluitend te krijgen, is sinds 2018 élk jaar de ozb met meer dan de inflatiecorrectie verhoogd. Inwoners en ondernemers kregen de rekening gepresenteerd, omdat het college en deze raad geen keuzes durfden te maken.

We moeten kiezen, omdat we het geld en de mensen niet hebben om alles te doen. En dat hoeft ook niet: een sterke lokale overheid is niet hetzelfde als een grote overheid met nog grotere ambities. De VVD zal ook het komende jaar kritisch beoordelen of de forse investeringen in onze organisatie die béter maken en niet alleen groter. Ze moeten ervoor zorgen dat de gemeente de basis op orde heeft, zoals inwoners terecht van ons verwachten.

Zodat je in onze stad en dorpen betaalbaar kunt blijven of komen wonen, in een schone, veilige en groene straat. Dat we ondernemers letterlijk en figuurlijk de ruimte geven, zodat zij kunnen zorgen voor banen en een sterke economie en onze sportclubs en evenementen kunnen ondersteunen. Woerdenaren willen dat de gemeente voor hen klaarstaat als het nodig is: van goed en snel geholpen worden als je een rijbewijs of een vergunning nodig hebt tot aan een vangnet als je wel wilt werken, maar dat niet kan.

De VVD-fractie is opgelucht dat we in deze begroting na behoorlijk wat jaren aandringen eindelijk echte stappen gaan zetten. Investeringen beperken, onnodige budgetten schrappen en besparen waar het minder kan. En bovenal: niet wéér met een lastenverzwaring de rekening doorschuiven naar inwoners en ondernemers. Dat was ook niet uitlegbaar geweest.

Dat we die keuzes nu kúnnen maken, is voor een niet onbelangrijk deel te danken aan één moedige bestuurder. Voorzitter, ik maak daarvoor een compliment aan wethouder Vierstra én onze ambtenaren. Hij is de eerste wethouder Financiën in jaren wie het is gelukt om bezuinigingsopties in kaart te brengen. Alweer een verstandige PvdA’er dus, al moeten we het nog eens worden over de energietransitie…

Het is ook goed nieuws dat we daarbij niet bezuinigen op veilige straten en de aanpak van ondermijning. Het is mooi dat hetzelfde kan worden gedaan met iets minder geld, maar we vragen de portefeuillehouder om de raad snel te informeren als blijkt dat er toch knelpunten ontstaan.

Toch zien we in deze begroting ook een groot risico, voorzitter. De VVD staat achter de inzet van het college om de jaarlijks enorm stijgende kosten voor jeugdzorg en Wmo aan te pakken. Doorgaan op deze weg is onhoudbaar. Maar, voorzitter, we maken ons wel zorgen over de manier waarop: omdat het om openeinderegelingen gaat, moeten we uiteindelijk toch betalen, als de besparingen achterblijven of de kosten nog verder stijgen, zoals in 2024.

Daarom vragen we het college met een motie bij te sturen als duidelijk wordt dat de maatregelen uit de bestuursopdracht onvoldoende effect hebben. Kan dat niet, dan willen we zoeken naar alternatieve bezuinigingen: eerst binnen het sociaal domein, dan pas daarbuiten. De wethouder Financiën gaf terecht aan dat hij geen gemakkelijke way out wil creëren. Juist daarom moet ook de way out van dekken uit de algemene reserve niet te snel beschikbaar zijn.

Voordat ik op het proces voor de bezuinigingen voor de vólgende begroting kom, noem ik nog kort drie voorstellen van mijn fractie bij deze begroting. Ten eerste ons amendement om in de begroting toe te voegen dat we komend jaar aan de slag gaan met het afschaffen van de voorrang voor statushouders bij sociale huurwoningen. Daarnaast roepen we het college met een motie op niet vooruit te lopen op landelijke besluiten over de energietransitie door al te kijken naar zoekgebieden voor het grootschalig opwekken van energie met zon en wind na 2030. Tot slot dienen we een motie in om binnenstadondernemers structureler dan nu te betrekken bij besluiten over belastingen en parkeertarieven. Zij doen al ontzettend veel om de binnenstad aantrekkelijk te maken, en zelfs de minister-president wil van die ervaring leren; laten wij dat dan ook doen.

Voorzitter, ook voor de begroting 2026 staan ons nog flinke bezuinigingen te wachten. We zijn blij dat het college aankondigt de raad in het najaar te informeren over het proces. De VVD-fractie gaat er vanuit dat de raad daar in het najaar conform de bij de Kadernota aangenomen motie een voorstel voor krijgt. Ik hoor graag van het college wanneer dat in de komende 6 weken wordt toegestuurd.

We zullen daar later nog over debatteren, maar wat de VVD betreft komt alles wat de gemeente doet, op tafel. Ook de pijnlijke voorstellen. Daarbij ontkomen we er niet aan om ook onze uitgaven aan cyclische investeringen – van de openbare ruimte en schoolgebouwen tot aan onze ICT – tegen het licht te houden. Met de financiële situatie van de komende jaren in het achterhoofd moet duidelijk worden hoeveel geld er nu precies nodig is om de basis op orde te hebben en wat niet strikt noodzakelijk is. We willen daarom dat het college met de raad de beleidskaders gaat herijken en inzichtelijk maakt aan welke knoppen gedraaid kan worden. Eén optie is wel alvast helder: het schrappen van de 7% opslag voor bovenwettelijke maatregelen bij het vernieuwen van onze schoolgebouwen, die nu standaard wordt begroot. Op beide punten dienen we een motie in.

Voorzitter, ik rond af.

Omdat veel plannen en dekkingsposten uit de tegenbegrotingen van de VVD inmiddels door dit college zijn overgenomen, overwegen we nog een motie voor het toevoegen van een VVD-quote in de begroting, die weergeeft in welke mate de begroting overeenkomt met ons verkiezingsprogramma. Dan hebben wij een nieuwe quote om ons druk over te maken én voorspellen we de slagingskans van de plannen in de begroting. Op advies van de heer Droogh zullen we daar ook specifiek in opnemen dat de kleuren moeten kloppen: oranje en blauw, maar over geel valt te praten.

En, om voor de allerlaatste keer terug te komen op verstandige PvdA’ers: daarvan bent u misschien wel het beste voorbeeld, voorzitter. We gaan later nog uitgebreid stilstaan bij uw naderende afscheid, maar omdat dit uw laatste Algemene Beschouwingen zijn, zeg ik vanaf deze plaats alvast namens de VVD:

Dank voor het zijn van onze voorzitter, een hoeder van onze veiligheid en een verbinder, in onze dorpen, onze stad en in dit huis.

Voorzitter, ik wens de collega’s in de raad, het college en onze ambtenaren veel daadkracht en wijsheid toe in het komende jaar.